Veel gestelde vragen over ganciclovir

In het Prinses Máxima Centrum wordt ganciclovir gegeven aan ongeveer 10 kinderen per jaar.

Ganciclovir wordt gebruikt om infecties met het zogenoemde CMV-virus te behandelen of te voorkómen, bij kinderen en volwassenen die een stamcel- of orgaantransplantatie hebben gehad. Deze patiënten hebben verminderde afweer, waardoor een CMV-infectie levensbedreigend kan verlopen. Ganciclovir wordt ook gegeven aan pasgeborenen met aangeboren CMV-infecties, en aan patiënten die een lage afweer hebben om andere redenen dan transplantatie, en een CMV-infectie krijgen.

Ganciclovir wordt gebruikt om ernstige infecties met het CMV virus te behandelen of te voorkómen. Ganciclovir zorgt dat het CMV virus zich niet meer kan vermenigvuldigen.

Ganciclovir is in 1980 gepatenteerd, en werd in 1988 officieel goedgekeurd voor gebruik bij patiënten.

Bij de ontwikkeling van ganciclovir zijn alle gebruikelijke veiligheidstests voor nieuwe medicijnen gedaan. Bij proeven in gekweekte cellen en proefdiermuizen, bleek toen al dat ganciclovir schadelijk kan zijn voor het DNA en in sommige gevallen tot kanker kan leiden. De kwaal – cytomegalovirus, of CMV – is echter zoveel malen erger dan het middel, dat ganciclovir wel gebruikt is. In mensen is nog niet eerder een verband aangetoond tussen ganciclovir en het risico op kanker. Dankzij nieuwe technieken in de wetenschap is het nu mogelijk om het volledige DNA van tumoren analyseren. Door gericht te zoeken naar het ganciclovir ‘DNA-litteken’ in tumoren van duizenden patiënten, hebben de onderzoekers nu enkele gevallen van kanker opgespoord, die waarschijnlijk zijn veroorzaakt door ganciclovir.

Dit onderzoek laat zien dat behandeling met ganciclovir leidt tot een specifiek ‘litteken’ in het DNA van stamcellen. Dit zelfde litteken vonden de onderzoekers terug in kankers van patiënten die eerder in hun leven met ganciclovir zijn behandeld. Ook stamcellen die in het laboratorium worden blootgesteld aan ganciclovir, krijgen dit litteken. Hiermee is bewezen dat ganciclovir de oorzaak is van dit DNA litteken. Schade aan het DNA leidt gelukkig niet direct tot kanker. Vaak zijn meerdere afwijkingen, in het DNA en in andere onderdelen van de cel, nodig om van een gezonde cel een kankercel te maken.

Er is nog geen reden om de protocollen aan te passen. Ganciclovir is één van de meest effectieve middelen tegen CMV infecties. Deze infecties kunnen na stamceltransplantatie levensbedreigend verlopen, en moeten dus effectief behandeld worden. Hoewel dit onderzoek aantoont dat ganciclovir kankerverwekkend kan zijn, is er tot nu toe slechts een klein aantal tumoren met het ganciclovir-litteken gevonden. Daarom is er méér onderzoek nodig om te beoordelen hoe vaak, en bij welke patiënten, ganciclovir mogelijk kan leiden tot DNA schade en kanker.

Ganciclovir en foscarnet zijn beide effectieve behandelingen tegen het CMV virus. Foscarnet wordt door de meeste patiënten niet langdurig verdragen, vanwege bijwerkingen. Ganciclovir is dan het enige alternatief.

Voor informatie over de behandeling van je kind kun je contact opnemen met de arts van je kind.

De belangrijkste lange-termijn gevolgen van een stamceltransplantatie hangen samen met de voorbehandeling op de transplantatie met chemotherapie of bestraling (conditionering). En met eventuele behandelingen die het kind daarvóór heeft gehad. Door alle behandelingen die een kind met kanker moet ondergaan, is er een kleine kans dat er een nieuwe kwaadaardige ziekte optreedt. Hiervoor worden kinderen in het Máxima gevolgd op de lange-termijn-effecten (LATER) polikliniek.

Ganciclovir is één van de meest effectieve behandelingen tegen het CMV virus. Er is op dit moment nog geen goed alternatief. Als je twijfelt over de behandeling van je kind, kun je dit met zijn/haar arts bespreken.

Het is onmogelijk om dit zeker te weten. Er zijn veel verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van kanker. Er is meer onderzoek nodig naar hoe ganciclovir kanker kan veroorzaken, en in welke mate het de kans op kanker kan verhogen.

Een stamceltransplantatie is een intensieve en complexe behandeling. Patiënten zijn langdurig opgenomen in het ziekenhuis, en worden behandeld met verschillende medicijnen. Er is meestal niet één specifiek onderdeel van de ziekte of behandeling die direct of als enige leidt tot overlijden. Dit maakt dat het moeilijk te beantwoorden is of ganciclovir een overlijden heeft veroorzaakt.